Podstawowym zadaniem nowoczesnej edukacji zdrowotnej jest angażowanie całej społeczności szkolnej do tworzenia warunków sprzyjających utrzymaniu i pomnażaniu zdrowia.
Zdrowie jest pojęciem trudnym do zdefiniowania, szczególnie przez dzieci i młodzież (Wojnarowska). Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mówimy nie tylko o braku choroby, ale o dobrostanie psychofizycznym. Zatem współcześnie stają przed nami wyzwania związane z podejmowaniem działań ukierunkowanych na szeroko pojętą ochronę i promocję zdrowia.
Takie holistyczne (całościowe) patrzenie na promocję zdrowia powoduje poszukiwanie rozwiązań, których celem będzie wspieranie zarówno jednostek, grup jak i społeczności w zakresie podejmowania skutecznych działań w ochronie i promocji zdrowia poprzedzonych analizą stanu wyjściowego, określeniem wartości, celów, działań i w końcu ich ewaluacją.
Uznając potrzebę działań systemowych w Powiecie Tczewskim powołano do życia, wcześniej poprzedzony diagnozą, Powiatowy Programu Zwalczania Otyłości i Nadwagi „Czas na zdrowie”.
Aktualnie jednym z realizowanych działań w ramach programu jest projekt szkoleniowy pt. „Tworzenie warunków do zdrowia w placówce oświatowej- cykl szkoleń wyposażających w wiedzę i umiejętności do prowadzenia efektywnych działań jako lider-promotor zdrowia w placówce”.
Projekt szkoleniowy dedykowany jest nauczycielom, pedagogom i dyrektorom lokalnych placówek oświatowych. Pomyślany został jako cykl trzech szkoleń obejmujący zajęcia teoretyczne i praktyczne mające na celu wyposażenie uczestników w narzędzia pozwalające na bycie Liderem- promotorem zdrowia w placówce to jest bycie osobą potrafiącą zdiagnozować problemy, dostrzec zasoby i zagrożenia, wybrać priorytety, wyznaczyć cele, zaplanować działania oraz je zainicjować w swoim środowisku, korzystając z zasobów i wsparcia pozostałych członków społeczności.
Opracowanie i realizację projektu powierzono Stowarzyszeniu Promocji Zdrowego Stylu Życia „Jestem Ważny”. Program szkolenia została zbudowana w oparciu o nowoczesne metody uczenia się osób dorosłych, metodę cyklu Kolba oraz warsztatowe narzędzia pracy w grupie.
Zaangażowanie i chęć uczestnictwa placówek oświatowych przerosła nasze oczekiwania - mówi Monika Szmuc prezes stowarzyszenia. Przyczyniło się do tego zapewne wcześniejsze zbadanie potrzeby szkoleniowej w tym zakresie przez Powiat Tczewski. Cieszymy się, że jako Stowarzyszenie „Jestem Ważny” możemy dzielić się naszym dziesięcioletnim doświadczeniem w realizacji działań w tym obszarze. Zaangażowanie w zmianę wymaga tworzenia małych, lokalnych społeczności, które dostrzegają problem i podejmują się działań w oparciu o swoje kompetencje, również te nowe.
Istotę stanowi samodzielność, ale nie osamotnienie w działaniu. Nie zależy nam w tym procesie
na uzależnianiu się od edukatorów zewnętrznych, ale wzmacnianiu potencjału sprawczego lokalnych promotorów.
Program w pierwszej części teoretycznej zakłada uporządkowanie wiedzy z zakresu planowania
i realizowania prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej dzieci i młodzieży. Podczas pierwszego sześciogodzinnego (02.04.br) spotkania zostały między innymi poruszone tematy o aktualnym stanie odżywienia dzieci szkolnych z perspektywy lokalnej i globalnej, omówione zostały czynniki mające wpływ na tworzenie się zachowań zdrowotnych i podjęto się wyzwania związanego z odszukaniem naszych ról i naszej odpowiedzialności za aktualny stan odżywienia dzieci i młodzieży w powiecie tczewskim.
W blokach szkolenia dużo uwagi poświęcono prawidłowej interpretacji znowelizowanej Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej (Instytut Żywności i Żywienia, 2019r.) oraz szczegółowo omówiono interpretację zapisów Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2016 roku regulujących organizację żywienia zbiorowego czy asortymentu dostępnego dla dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych.
Usystematyzowanie wiedzy oraz wprowadzenie nowych pojęć, min. neofobii żywieniowej, okresów krytycznych w odżywianiu czy niespecyficznych zaburzeń odżywiania, pozwalają dostrzec liderom- promotorom zdrowia jak szeroki może być kontekst odmawiania przyjmowania pokarmów przez dzieci i młodzież, czy też w jakim okresie i poprzez jakie działania dzieci bardziej narażone są na rozwój negatywnych nawyków żywieniowych.
Dużo uwagi poświęcono również problemowi absencji na lekcjach wychowania fizycznego, szczególnie wśród młodzieży, u której już występuje zwiększona masa ciała.
Tworzenie warunków do zdrowia, to także staranna praca nad wspieraniem dziecka w podejmowaniu działań korygujących, mających na celu zahamowanie niekontrolowanego wzrostu masy ciała lub innych niepożądanych zachowań wobec zdrowia.
Podczas drugiego szkolenia w grupach warsztatowych (27 i 28.05.br), uczestnicy poznawali narzędzia ułatwiające proces budowania polityki zdrowotnej w swoich placówkach. Uczyli się definiowania problemów, szukania ich przyczyn, określania wartości i na ich podstawie wybierania celów, jakimi będą się zajmować, oraz planowaniem do nich działań i ich ewaluacji. Celem tego spotkania było przygotowanie Liderów do umiejętnego tworzenia zindywidualizowanego planu postępowania (polityki zdrowotnej) w swoich placówkach. Planu, który będzie odzwierciedleniem przeprowadzonej diagnozy, a realizacja działań odpowiedzią na potrzebę rozwiązywania problemów występujących w społeczności danej szkoły.
W czasie trzeciego szkolenia (05 i 06.06.br) uczestnicy zostaną wyposażeni w narzędzia zwiększające świadomość i ułatwiające pracę jako szkolny lider zdrowia, to jest:
- podstawowe umiejętności komunikacyjne szkolnego lidera zdrowia: obserwowanie, słuchanie, praca pytaniami poszerzającymi i pogłębiającymi; diagnozowanie wartości kluczowych podczas wprowadzania zmiany;
- poznają i przećwiczą stosowanie narzędzi porządkujących analizy zmian (praca na siatkach celów) oraz jak definiować fazę zmiany zachowań zdrowotnych, w której znajduje się podmiot – czyli EBM (evidence-based medicine) w praktyce; jak wspierać i korygować realizację projektów zdrowotnych na terenie szkoły;
- jak rozwijać zasoby – czyli wzmacnianie ognia; co robić, gdy już proces zmian przebiega właściwie; co robić, gdy wyzwanie przytłacza; jak pracować z ograniczeniami – czyli praca z przekonaniami i czynnikami zewnętrznymi; co jest faktem a co przekonaniem utrudniającym realizację zamierzeń.
Liczymy, że realizowany cykl szkoleniowy przygotuje liderów zdrowia do efektywniejszego podejmowania działań w zakresie promocji i profilaktyki zdrowia w środowisku placówek oświatowych i wpisze się w długofalową politykę zdrowotną w Powiecie Tczewskim.
